Ο κύκλος κάποιων ενδεικτικών video-installation που προβλήθηκαν στη Documenta 13 ολοκληρώνεται με το έργο της Nalini Malani, In Search of Vanished Blood. Η Ινδή καλλιτέχνις μετρά στο ενεργητικό της συμμετοχές σε πολλές Biennale, ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. Έργα της βρίσκονται και στις μόνιμες συλλογές μεγάλων μουσείων ανά τον κόσμο όπως στη MoMA, στο British Museum, στις Εθνικές Πινακοθήκες της Βομβάης και του Νέου Δελχί και σε πολλές άλλες ακόμα. Μαζί με άλλους Ινδούς καλλιτέχνες έχει επιμεληθεί και τη Manifesta του 2008. Η Malani παρά τις άσχημες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα της, διαθέτει ένα πολύ δυνατό βιογραφικό άρρηκτα συνδεδεμένο με τις δημιουργίες της.
Κύρια πρωταγωνίστρια σε όλα τα έργα της είναι η γυναίκα και συγκεκριμένα η Ινδή γυναίκα. Παρουσιάζει τα προβλήματα της μέσα σε μια κοινωνία που την παραγκωνίζει συνεχώς, δεν την αφήνει να μορφωθεί, να πάρει τις δικές της αποφάσεις και να ανοίξει τα φτερά της. Κάτι που όμως η Malani κατάφερε να κάνει. Τα έργα της συγκρούονται με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και τα κοινωνικά στερεότυπα. Τα μέσα που χρησιμοποιεί στην ανάπτυξη των έργων της είναι ένα πάντρεμα παράδοσης με τα νέα εικαστικά εργαλεία. Ο λόγος που χρησιμοποιεί την παράδοση είναι λόγω της μεγάλης εικαστικής ινδουιστικής παράδοσης και των αγγλικών επιρροών σε αυτή. Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιούν οι περισσότεροι Ινδοί καλλιτέχνες της γενιάς της. Ινδουιστικοί μύθοι, γυναικεία αρχέτυπα και σύμβολα δημιουργούν ένα ιδανικό εικαστικό περιβάλλον για τις δημιουργίες της Malani.
Η νέα δημιουργία της καλλιτέχνιδος, In Search of Vanished Blood, είναι ένα ξεκάθαρο και επιτυχές δείγμα της παραπάνω τεχνικής. Η Malani παρουσιάζει ινδουιστικούς μύθους οι οποίοι βρίσκονται σε αντιστοιχία με άλλους αρχαίους ελληνικούς. Τα πρόσωπα και οι δράσεις τους μέσα στους ινδουιστικούς μύθους και κατ΄ επέκταση το ηθικό δίδαγμα σε καθέναν από αυτούς είναι παρόμοια με άλλους ελληνικούς. Για παράδειγμα ο αντίστοιχος ινδουιστικός μύθος της Κασσάνδρας είναι και η κύρια επιρροή της δημιουργού για το συγκεκριμένο installation. Το παρόν έργο αποτελούταν από 5 κυλίνδρους, με ζωγραφισμένα σύμβολα, τοποθετημένους στη σειρά και κρεμασμένους από την οροφή της αίθουσας, οι οποίοι περιστρέφονταν νωχελικά. Την ίδια στιγμή από διαφορετικές πλευρές της αίθουσας αναπτύσσονταν 6 προβολές. Κάποιες από αυτές κατέληγαν απευθείας στον τοίχο αλλά οι πιο πολλές διαπερνούσαν τους εν κινήσει κυλίνδρους αποδίδοντας έτσι τη σκιά των συμβόλων που ήταν ζωγραφισμένα σε αυτούς. Όπως είναι φυσικό οι εικόνες συνεχώς εναλλάσσονταν στους τοίχους χωρίς όμως να υπάρχει αταξία. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό αυτής της δημιουργίας. Μπορεί τα σύμβολα που χρησιμοποιεί η καλλιτέχνις να είναι πολλά, όπως και οι εικόνες που περνούν μπροστά από τα μάτια του θεατή, παρ ’όλα αυτά η εγκατάσταση ούτε κουράζει, ούτε μπερδεύει. Αντιθέτως η Malani έχει καταφέρει να παρουσιάσει τη δικιά της αφήγηση με απόλυτη ισορροπία και θεατρικότητα.
Από αυτήν την εγκατάσταση δε θα μπορούσε να λείπει και η μουσική συνοδεία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προβολής αναπαράγονταν επιβλητικοί ήχοι καθώς και μία απαγγελία της Κασσάνδρας η οποία καθήλωνε τον θεατή. Τα λόγια της αντιτίθενται σε όλα τα γυναικεία χαρακτηριστικά τα οποία είναι η δημιουργία, η γέννηση και η συγχώρεση. Η Κασσάνδρα καταστρέφει τις δημιουργίες της και τις “ξαναθάβει” στη μήτρα της, δείχνοντας την απογοήτευση της για το πως της φέρθηκε ο κόσμος. Μέσα στα λόγια της Κασσάνδρας βρίσκεται η συμπόνια για όλες τις καταπιεσμένες γυναίκες.
Η Malani για την πραγματοποίηση της εγκατάστασης χρησιμοποιεί όλες τις αρχαίες μεθόδους αφήγησης με έναν πολύ σύγχρονο τρόπο, επιτυγχάνοντας μια ισορροπία ανάμεσα σε αυτά που θεωρεί η ίδια, υψηλή και χαμηλή τεχνολογία. Με τον όρο “υψηλή” η καλλιτέχνις εννοεί την εισαγωγή του video και με τον όρο “χαμηλή” εννοεί την χρήση των κυλίνδρων. Δημιουργεί λοιπόν, ένα λειτουργικό περιβάλλον στο οποίο ο θεατής περιβάλλεται εξολοκλήρου από εικόνες και ήχους, υπερτονίζοντας το θεατρικό στοιχείο της εγκατάστασης.
Στην εγκατάσταση της Malani τα σύμβολα έχουν το κυρίαρχο ρόλο της αφήγησης. Αυτά που χρησιμοποιεί είναι επηρεασμένα από γυναικεία αρχέτυπα ινδουιστικών μορφών όπως της Radha, της Sita και της Draupadi αλλά και άλλων δυτικών εικόνων όπως της Κασσάνδρας και της Μήδειας αλλά και της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων. Παρά τη χρονολογική και πολιτισμική απόσταση που χωρίζει όλα αυτά τα γυναικεία σύμβολα, τα νοήματα που σχετίζονται με αυτά τα πρόσωπα είναι σχεδόν πανομοιότυπα. Εξαπατημένες γυναίκες που προσπαθούν να βρουν ένα καταφύγιο και να αλλάξουν τη μοίρα τους. Το ένστικτο τους είναι το σημαντικότερο στοιχείο που τις οδηγεί σε όλη τους τη ζωή. Στη συγκεκριμένη εγκατάσταση η καλλιτέχνις αναπαράγει και την αντίληψη πως το αρσενικό και το θηλυκό στοιχείο ενυπάρχει σε όλους, χρησιμοποιώντας την απαγγελία της Κασσάνδρας. Μέσα από την καταστροφική φύση της, αποστρέφεται κάθε γυναικείο χαρακτηριστικό της. Θέλει έτσι να αποδείξει πως αυτή η σχέση μεταξύ των δύο φύλων βρίσκεται σε αντιστοιχία με την ισορροπία της ζωής και του θανάτου.
Αυτό που επιτυγχάνει εξαιρετικά η Malani είναι η αφήγηση των παλιών μύθων με μια σύγχρονη οπτική. Αν και ο φεμινισμός είναι έντονος, το έργο της δεν είναι τετριμμένο, είναι γεμάτο εικόνες και σύμβολα που κρατούν τον θεατή σε μια συνεχή εγρήγορση. Ο τρόπος παρουσίασης αυτής της εγκατάστασης με τη χρήση των κυλίνδρων και των video είναι εξαίρετα πρωτότυπος και το έργο καθ’ αυτό μια όμορφη εξιστόρηση μύθων.
Βίκυ Κ.
stArt 